Ömer BERKİ
“Dış Ticarette Ödeme Şekilleri” konusu öğretinin ve uygulamanın temel başlıklarından biridir. Akreditifli ödeme ile vesaik mukabili ödeme Uluslararası Ticaret Odası’nın (ICC-International Chamber of Commerce) UCP 600 ve URC 522 kodlu dokümanları ile uluslararası uygulayıcıların, yani başta bankaların ve dolayısıyla ihracatçı ve ithalatçı firmaların faydalanmasına sunulmuştur ve dünya genelinde bu iki ödeme şekli için uygulama ICC’nin bahsettiğimiz dokümanları çerçevesinde yapılmaktadır. Bunlara “peşin, mal mukabili ve kabul kredili” ödeme türleri de eklenince ortaya, adına, özgün bir ifadeyle “klasik beşli” diyebileceğimiz dış ticarette ödeme şekillerine ilişkin liste çıkmaktadır.
Ulusal mevzuatımızda bu ödeme türleri, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın yetki alanındaki Türk Parası Kıymetini Koruma mevzuatında aşağıdaki şekilde yer almaktadır (4 Eylül 2018 günlü Resmi Gazete’de yayımlanan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin 2018-32/48 sayılı Tebliğ’in 3/2. maddesi):
“İhracat işlemlerine ilişkin bedeller aşağıdaki ödeme şekillerinden birine göre yurda getirilebilir.
a) Akreditifli Ödeme,
b) Vesaik Mukabili Ödeme,
c) Mal Mukabili Ödeme,
d) Kabul Kredili Akreditifli Ödeme,
e) Kabul Kredili Vesaik Mukabili Ödeme,
f) Kabul Kredili Mal Mukabili Ödeme,
g) Peşin Ödeme”
Bakanlık, bu kalsik beşliye 31 Ocak 2019 tarih ve 30995 (5. Mükerrer) Resmi
Gazete’de yayımlanan 2018-32/56 sayılı Tebliğ ile yine bir ICC ürünü olan ve kullanıma 2013 yılında URBPO koduyla sunulan Banka Ödeme Yükümlüğü’nü (Bank Payment Obligation) de “ğ) Banka Ödeme Yükümlülüğü (BPO)” ibaresiyle eklemiştir.
Bu yeni “ödeme türü” tarafımızca yadırganmış ve içinde bulunduğumuz pandemi döneminde ZOOM üzerinden vermeye yoğun olarak devam ettiğimiz dış ticaret eğitimlerinde;
“BPO’nun bir ödeme şekli olmadığı, özellikle mal mukabili ödeme yönteminde ihracat bedelini teminat altına alan bir mekanizma olduğu, mal bedelini ödememesi halinde ithalatçının bankasının ihracatçıya ödeme teminatı verdiği bir düzenleme olduğu, doğrudan BPO ile bir satış yapılmasının mümkün bulunmadığı, tüm bu nedenlerle yapılan düzenlemenin yanlış olduğu, bu yanlışın kısa sürede düzeltilmesini beklememiz gerektiği”
gibi açıklamalarla eğitim katılımcılarımız bilgilendirilmiştir.
Beklenen düzeltme sekiz aylık bir gecikme ile gelmiş, 28 Ağustos 2020 tarih ve 31227 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2020-32/58 sayılı Tebliğ ile Banka Ödeme Yükümlülüğü’nü ödeme şekli olarak öngören Türk Parası Kıymetini Koruma mevzuatındaki düzenleme Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından iptal edilmiş ve bu şekilde önemli bir hata giderilmiştir.
