O. Ertuğrul ÖNEN
Yıllar geçiyor manzara değişmiyor. Nereden, nasıl bakarsanız sabah, akşam iyimserlikle kötümserlikle, fark etmiyor, aynı sonuçlara varıyorsunuz.
Yıllarca bu işi yaptım. Uzun süredir de en azından yılda bir kez değerlendirme yazıları yazmaya çalışıyorum. Özellikle son on yılda sürekli aynı şeyleri yazmaktan bir bıkkınlık geldi. Kendimi tekrara düşmüş gibi hissediyorum. Tüm iyimserliğimle olumlu şeyler yazmak istiyorum, ne mümkün yerinde sayan, yerinde saymakla kalmayan geri giden ihracatımız, her fırsat yakaladığında başını kaldıran rekor üstüne rekor kıran ithalatımız, süreklilik gösteren dış ticaret açığımız, gerileyen dış ticaret hacmimiz ve hayal ötesi hale gelen 2023 hedeflerimiz.
Gelin tüm pozitif duruşunuzla yazabilirseniz iyi şeyler yazın. Hani bilinen bir şarkının nakaratı gibi “olmuyor, olmuyor”.
Her neyse yine de bakalım, 2020 yılının dış ticaret gerçekleşmeleri ne diyor, gelecek için nasıl sinyaller veriyor.
| Karşılaştırmalı Dış Ticaretimiz | |||||||
| 2015-2020 | |||||||
| Yıllar | İhracat Değer (000) ABD $ |
Değişim (%) |
İthalat Değer |
Değişim | Dış ticaret Dengesi |
Dış ticaret Hacmi |
İhracatın İthalatı Karşılama Oranı |
| 2015 | 150.982 | -9,3 | 213.619 | -14,9 | -62.637 | 364.601 | 70,7 |
| 2016 | 149.247 | -1,1 | 202.189 | -5,4 | -52.942 | 351.436 | 73,8 |
| 2017 | 164.495 | 10,2 | 238.715 | 18,1 | -74.221 | 403.210 | 68,9 |
| 2018 | 177.169 | 7,7 | 231.152 | -3,2 | -53.984 | 408.321 | 76,6 |
| 2019 | 180.833 | 2,1 | 210.345 | -9,0 | -29.512 | 391.178 | 86,0 |
| 2020 | 169.482 | -6,3 | 219.397 | 4,3 | -49.915 | 388.879 | 77,2 |
Yine bir hüsran yılı. İhracatımız % 6.3 gerilemiş. Diyeceksiniz ki, Covid 19 salgını sebep oldu. Ama aynı salgın ithalatımızın büyümesine engel olamamış. Ne dersiniz, suçu salgına yıkmak yerine ekonomik gerçeklerde arasak daha doğru olmaz mı?
Başka!
Dış ticaret dengemizde açık büyümüş ve bir önceki yıla göre % 69.1 oranında oldukça dikkat çekici bir yükseliş göstermiştir.
Dış ticaret hacmimiz bir önceki yıla göre daralmış, ihracatın ithalatı karşılama oranı düşmüştür.
İlk bakışta söylenebilecekler bunlar. Ne yazık ki bu rakamlarla iyi sözler söylemek, iyi şeyler ummak oldukça zor.
2020 yılı ihracatımız 2015 yılına göre sadece % 12.2 artmış, böl beş yıla, yıllık % 2.45’lik bir artışı bozdur bozdur harca.
Bizim gibi nüfusu hızla artan, gayri safi milli hasılası düşük, kişi başı milli geliri yoksulluk seviyesinin bir tık üzerinde olan ülkeler için kabul edilebilir bir durum değil. Bizim yoksulluktan kurtulmak, gelişmiş ülkelere yetişebilmek için birçok Uzak Doğu ülkesinin başardığı gibi istikrarlı bir şekilde ekonomimizi her yıl % 7’nin üzerinde büyütmemiz, bunu sağlamak için de yüksek oranlı ihracat artışlarını gerçekleştirmemiz şarttır.
Yoksa sonuç kronik dış ticaret ve bunun neticesinde kronik ödemeler dengesi açıkları ve büyüyen dış borçtur.
İnceleme dönemimize bakıyoruz, istikrarlı bir şekilde dış ticaret açığı vermişiz. Bu altı yılda vermiş olduğumuz dış ticaret açıklarının toplamı, tamı tamına 323,2 milyar dolardır. Turizm, hizmetler gibi diğer kalemler ile bu açığın küçük bir bölümünü kapatsak da büyük bölümü dış borcumuz üzerine yığılır. Bu, sürdürülebilir bir durum değildir.
Moneter önlemlerle bu meselenin üstesinden gelmek mümkün değildir. Çare yatırımdır. Çare üretimdir. Üretmeyen bir ekonominin iki yakasının bir araya gelmesi mümkün değildir.
Görüyorsunuz, ne yaparsanız yapın bu rakamlardan olumlu yorum çıkmıyor.
Size yine güzel, içinizi ısıtan şeyler söylemediğim için üzgünüm. Bu malzeme ile yapılan yemek işte bu kadar tat veriyor. Kusura bakmayın!
İhracatımızın, ithalatımızın ayrıntılarına gelecek haftalarda gireceğim.
En sonunda sonuç değerlendirmemi sizlerle paylaşacağım.
Gelecek haftaya kadar hoşça, esen ve sağlıklı kalın.
