Ömer BERKİ
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) zaman zaman dış ticaret verilerinin değerlendirilmesinde yeni yöntemler uygulamakta, bazen de bir önceki yılın aynı döneminde yapılmamış olan analizler yapmaktadır. Örneğin, 2002 yılına kadar ham petrol ithalatımız miktar ve değer (ABD Doları ve ton) olarak verilmekte iken, 2002’den itibaren sadece miktar olarak verilmeye başlanmıştır. Bir başka örnek de şudur: “Taşıma Şekillerine Göre İhracat” başlıklı verilerde Denizyolu, Havayolu, Karayolu ve Demiryolu verilerinin yanı başında “Diğer” sütunu bulunmaktadır. Bu sütunda 2019 yılı için yaklaşık 30 milyar ABD Doları seviyesinde bir rakam bulunmaktadır. Başka bir ifadeyle 210 milyar ABD Dolarlık 2019 ithalatının % 14’ü “diğer taşıma yolları” üzerinden yapılmıştır, ki bu rakam aynı yılın karayoluna yakın, havayolundan fazla bir seviyededir. Bu örneklerde, tarafımızca bilinemeyen, gizlilik temeline dayanan unsurlar olabilir. Ancak araştırmacılar bu örneklerdeki verilerden hareketle ham petrol ithalatının değer olarak yaklaşık tahminini yapabilecek; “diğer yolların” büyük ölçüde “boru hattı”ndan oluştuğunu değerlendireceklerdir.
Bu kısa yorumdan sonra TÜİK’in her ay düzenli olarak yayımladığı “Haber Bülteni”nin Temmuz ve Ocak-Temmuz rakamlarının verildiği 31 Ağustos 2020 günlü sayısındaki bir değerlendirmeye değinmek istiyoruz.
Bir hafta kadar önce yayımlanan bu bültende “İhracat %13,7, İthalat %3,9 Azaldı” başlığı altında Ocak-Temmuz dönemi verileri şu şeklide yer almıştır.
Haber Bülteni’nin devamında bu defa “Temmuz Ayında Enerji Ürünleri ve Altın Hariç İhracat % 2,7, İthalat % 10,5 Azaldı” başlığı altında aşağıdaki satırlara yer verilmiştir.
“Enerji ürünleri ve parasal olmayan altın hariç ihracat, 2020 Temmuz ayında % 2,7 azalarak 14 milyar 972 milyon dolardan, 14 milyar 562 milyon dolara geriledi.
Temmuz ayında enerji ürünleri ve parasal olmayan altın hariç ithalat % 10,5 azalarak 14 milyar 910 milyon dolardan, 13 milyar 348 milyon dolara geriledi.
Enerji ürünleri ve parasal olmayan altın hariç dış ticaret fazlası Temmuz ayında 1 milyar 214 milyon dolar olarak gerçekleşti. Dış ticaret hacmi % 6,6 azalarak 29 milyar 882 milyon dolara geriledi. Söz konusu ayda enerji ve altın hariç ihracatın ithalatı karşılama oranı % 109,1 oldu.”
Altın ithalatımızın normal şartlarda Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarında arttığı dikkate alındığında bir önceki yıl TÜİK’in benzer bir değerlendirme yapıp yapmadığına baktığımızda 2019 Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarında benzer bir değerlendirmeye rastlanılamamıştır.
Konuyu uzun uzun yorumlama ihtiyacı duymamakla beraber, TÜİK’in yukarıda verdiğimiz raporunda Temmuz 2020 için “söz konusu ayda enerji ve altın hariç ihracatın ithalatı karşılama oranı % 109,1 oldu” şeklindeki saptama, içinde bizler ve meslek büyüklerimizin de bulunduğu “1930-1946 döneminin dışında ihracatın ithalatı karşılama oranında % 100’ün üzerini görememiş dış ticaretçi kuşaklar” için, hiç kuşkumuz yok ki, mutlaka büyük bir sevinç kaynağı olmuştur.
Hayırlı olmasını diliyoruz.
