Taş devri hariç, tarihin tüm dönemlerinde, uluslararası ticaretteki en önemli taşıma araçları, sırasıyla sallar, sandallar, papirüs tekneler, ahşap gemiler, buharlı gemiler, dökme yük gemileri, petrol tankerleri, konteyner gemileri olmuştur.
Bu alanda, özellikle konteyner gemilerindeki gelişme çarpıcıdır. Danimarka uyruklu Maersk öncülüğünde büyüyen dünya deniz taşıma filosunun son yıllardaki seyri son derece ilginç bir seyir izlemektedir.
2011 yılı itibariyle dünyanın en büyük konteyner gemisi 15.000 TEU (20’lik) konteyner kapasite ile Emma Maersk (Firma: Maersk, Danimarka) iken; birincilik 2012 yılında 16.000 TEU konteynerle Marco Polo gemisine (Firma: CMA CGM Compagnie Maritime d’Affrètement Compagnie Générale Maritime, Fransa) geçmiş; 2013’te yine Maersk firması Mc.Kinney Möller’in 18.270 adet TEU kapasitesiyle birincilik kürsüsüne çıkmıştır.
2015’in Ağustosu itibariyle durum şöyledir: İsviçre firması MSC (Mediterranean Shipping Company) dördüz gemileri MSC Oscar, MSC Oliver, MSC Zoe ve MSC Maya konteyner gemileri (herbirinin kapasitesi 19.224 TEU konteyner) ile tüm zamanların rekorlarını altüst etmiştir. İmalatçı firma ise Güney Kore’nin Daewoo’sudur.
Ancak yarış bununla bitmemektedir. Japon Mitsui OSK Lines firması, 2017 yılında teslim edilmek üzere, her biri 21.000 adet TEU konteyner kapasiteli 4 adet gemi sipariş etmiştir. Siparişi alan firma, yine bir Güney Koreli olan Samsung Heavy Industry’dir.
Ek bilgi olarak şunları da verelim:
– Ülkemiz özelinde değerlendirildiğinde önemli bir konumda olan Arkas 41 gemi ve 69.620 TEU kapasiteye sahiptir (Kaynak: Arkas web sitesi).
– 2014 verileriyle 19 trilyon dolar seviyesindeki dünya ticaretinin yaklaşık % 80’i deniz yolundan yapılmıştır.
– Yine 2014 verileriyle ülkemiz ihracatının % 55’i, ithalatının ise % 60’ı deniz yolundan gerçekleştirilmiştir.
– Sebebini aşağıda açıklayacağımız bir başka bilgi: Tamamı 1535 madde olan Türk Ticaret Kanunu’nun yaklaşık üçte birini oluşturan 471 maddesi deniz ticaret hukuku ile ilgilidir.
Uzun cümlelerle ifade etmek yerine, yukarıdaki anlatımdan çıkardığımız sonuçları başlıklarla verelim:
1. Dünya ticareti, içinde bulunduğumuz süreçte olduğu gibi kısa vadeli durgunluklar yaşayacak ise de, orta ve uzun vadede önemli artışlar izlenecektir. Zira, deniz ticaret filolarının kapasitelerinde muazzam artışlar yapılmaktadır.
2. Deniz taşımacılığı daha çok uzun yıllar uluslararası ticaretteki hakimiyetini sürdürecektir.
3. Dört tarafı karayla çevrili bir ülkenin (İsviçre) firması (MSC) toplam 80.000 TEU kapasiteli dört gemiyi aynı anda denize indirebilmektedir.
4. Üç tarafı denizle çevrili ülkemizin en önemli deniz taşıma firması 41 gemisiyle, toplam gemi sayısı 470 olan MSC’nin üç gemisi kadar bir kapasiteye sahiptir.
5. Bazı önemli üniversitelerimizin Hukuk Fakültelerinde Türk Ticaret Kanunu’nun üçte birlik bölümü okutulmamaktadır.
Haydi Türkiye, vira bismillah artık!
