GENİŞ AÇIDAN İHRACAT TEŞVİKLERİ
ve
BİR MİKTAR DA İTHALAT TEŞVİKLERİ
İhracatın teşviği, yalnız Türkiye’de değil tüm dünyada, bu işle uğraşanların ve karar vericilerin yaratıcı zekâlarının da bir göstergesi olagelmiştir. 1995 yılının başında “İhracatta Devlet Yardımları” konseptinin uygulamaya konulduğu döneme kadar, ülkemizde teşvik iki ana temelde düşünülmüştür: Vergi iadesi uygulamaları ve kur politikaları. Bunlar yanında, dahilde işleme sistemi; vergi, resim, harç istisnası uygulamaları gibi daha kurumsal teşvikler ise iş dünyamızın ilgisini “vergi iadesi sistemi” kadar çekmemiştir. Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) ve Avrupa Birliği’nin, özellikle “İhracatta Vergi İadesi Teşviği”nden rahatsız olması ve bu, “performansa dayalı teşvik” sisteminin DTÖ kurallarına aykırı olması gerekçesiyle uygulamasına son verilmesi yönündeki baskıları neticesinde, 1995 başından itibaren, adına “çağdaş” veya “modern” teşvikler de denilen “İhracatta Devlet Yardımları” sistemine geçilmiş, performansa dayalı teşvik sistemi bırakılmıştır. Yani oyunu kurallarına göre oynama dönemi başlamıştır.
Ancak, 1995 sonrası süreçte ilgili çevrelerdeki ihracatın teşviğinin devlet yardımlarıyla özdeşleştirilmesi de yanlış bir algı olmuştur. Zira, ihracatın teşviği veya desteklenmesi mekanizmasına geniş açıdan baktığımızda, hatta bu konuya bir ana başlık açarak “İhracatta Finansman ve Finansman Etkili Mekanizmalar” dediğimizde, yelpazenin son derece geniş olduğu görülecektir. Bu noktada, bazı ödeme şekillerinin, yatırım teşviklerinin ve akla gelmeyebilecek bazı başka işlemlerin de “ihracat desteği” mekanizması içinde yorumlanması gerekmektedir. Bu anlayıştan hareketle, “Girişim”in kıymetli okuyucularına ve çok değerli KOBİ yetkilileri ve çalışanlarına genel bakış sağlayacak bir tablo sunmakta fayda görmekteyiz. Bu listenin dillendirilmesi yüzlerce sayfa tutacağından, biz burada sadece, ilgililer nezdinde bir farkındalık yaratmayı amaçladığımızı da eklemek lüzumunu hissediyoruz. Yazımızın sonunda da, kulağa ters gelmekle beraber, biraz ithalat desteklerinden de bahsedeceğiz.
Önce ihracat destekleri ile ilgili tablomuzu, “Genel Sistematik” anlayışıyla verelim:
– Doğrudan destekler:
- Bankaların ihracat kredileri
- Türk Eximbank’ın doğrudan veya Bankalar aracılığıyla kullandırdığı krediler.
– Dolaylı destekler:
- İhracatta Devlet Yardımları
- KOSGEB Destek Programları
- Dahilde İşleme Rejimi
- Hariçte İşleme Rejimi
- Vergi, Resim, Harç İstisnaları
- Gümrük Kontrolü Altında İşleme Rejimi
- İhracat Sayılan Satış ve Teslimler
- İhraç Kayıtlı Satışlar
- Geçici İthalat Rejimi
- Türk Eximbank İhracat Kredi Sigortası
- Faktoring / Forfaiting
- KDV Tecil – Terkin Uygulaması
- İhracatta KDV İadesi
- Hedging (Opsiyon, Futures, Forward, Swap, Arbitraj)
- Kur uygulamaları
- Karşılıklı ticaret (Takas, Offset gibi operasyonlar)
- Transit ticaret
- Ödeme türleri (Örneğin; “Prefinansman”; “Kırmızı şartlı akreditif”)
- Yatırım teşvikleri
– Statü kaynaklı destekler
- Dış Ticaret Sermaye Şirketi (DTSŞ) statüsü
- Sektörel Dış Ticaret Şirketleri (SDŞ) statüsü
- Onaylanmış Kişi Statüsü
Bunların yazıya dökülüp anlatılması yüzlerce sayfa tutacaktır. Amacımız farkındalık yaratmaktır.
Başta verdiğimiz sözü tutalım ve ithalat desteklerinden de, yine şematik olarak bahsedelim:
– Yabancı Eximbank’ların “Alıcı Kredileri”
– Mal mukabili ithalat
– Kabul Kredili İthalat
Kabul kredili akreditifli ithalat
Kabul kredili vesaik mukabili ithalat
Kabul kredili mal mukabili ithalat
– Konsinye İthalat
– Güçlü Türk Lirası !!!
Yukarıda verdiğimiz alt başlıklara zaman içinde teknik yönleriyle değineceğimizi ifadeyle tüm girişimcilerimize, dış ticaretle ilgilenen herkese sağlık ve esenlikler diliyoruz…
Ömer BERKİ
Türk Dışticaret Vakfı
Yönetim Kurulu Üyesi
Genel Koordinatör
TOSYÖV’ün Girişimcinin Gücü Dergisinin 136. Sayısında yayınlanmıştır.
