TURİZM: BACASIZ SANAYİ

O. Ertuğrul ÖNEN

Yazımıza, genellikle kullanılan bir deyişi başlık yaptık. Turizmin önemini kısa ve öz ifade eden bir deyiş.
Turizm milli ekonomimiz için olduğu kadar siyasal sosyal açıdan da önem taşıyan bir faaliyet dalıdır.
Turizm ekonomimiz için önemlidir. Sanayi ve tarım üretimimiz için sayıları milyonlarla ifade edilen bir alıcı kitlesi ayağımıza kadar geliyor. Yemek, içmek, konaklamak yanında alışveriş yapıyor.
Dış ödemeler dengemizi sağlayamadığımız bir gerçek. Turizm gelirlerimiz bir ölçüde de olsa bu sorunumuza çare oluyor.
Nihayet, ülkemize çoğu kez tanımadıkları için ön yargılarla gelen yabancılar, çoğunlukla ülkemizin doğasına, iklimine, tabiatına, tarihine, kültürüne büyük ilgi, beğeni duyarak ülkelerine dönüyor ve ülkemizle ülkeleri arasında bir bağ oluşturuyorlar. Milyonların hareketi ile oluşan bu bağlar, ülkeler arasında dostlukların, yeni bağların kurulması açısından önemli bir işlevi yerine getiriyorlar. Tüm bunlar dikkate alındığında turizme gerçekten değer vermemizin gerekliliği ortaya çıkıyor.
Türkiye, turizm açısından çok ve çeşitli imkânlara sahip olmasına rağmen 80’li yılların ilk yarısına kadar bu alanda pasif kalmış, imkânlarını harekete geçirmemiş. Adeta gelenleri lütfen kabul eden bir anlayış ve yaklaşım içerisinde olmuştur.
1983 yılından itibaren Özal Hükümetinin iş başına gelmesi ile turizm yatırımları hız kazanmış, yeni bir anlayışla turizmde bir hamle dönemi başlamıştır.
80’li yılların ortalarına kadar birkaç milyonu geçmeyen turist sayımız 2013 sonu itibariyle 32 milyonu ve turizm gelirlerimiz 39 milyar doları geçmiştir. Son 10 yıllık turist sayılarını ve turizm gelirlerini 5’er yıllık periyotlar olarak gösteren tablo aşağıda çıkarılmıştır.
Tablo.1
Turizm Gelirlerimiz ve Turist Sayısı

 

1983’de turizm işletme belgeli 611, turizm yatırım belgeli 376, toplam 987 tesis varken, 2012 itibariye bu sayı toplam 3830’a çıkmıştır. Keza 1983’de 109.359 olan turistik yatak kapasitemiz bu dönemde yapılan yatırımlarla 2012 yılsonu itibariyle 999.896’ya yani hemen hemen 1 milyon adete ulaşmıştır.
Ülkemizin tesis ve yatak kapasitesindeki gelişimine aşağıdaki tabloda ayrıntılı olarak yer verilmiştir.
Tablo.2
Türkiye’nin Yatak Kapasitesi Gelişimi

	Turizm İşletme Belgeli Tesis			Turizm Yatırım Belgeli Tesis
Yıl	Tesis	Oda	Yatak	Tesis	Oda	Yatak
1973	388	–	38.528	180	–	24.605
1978	473	27.233	52.385	261	14.359	28.230
1983	611	33.694	65.934	376	21.410	43.425
1988	957	58.914	122.306	1268	105.736	214.445
1993	1581	113.995	235.298	1788	132.395	276.037
1998	1954	151.397	314.215	1365	116.286	249.125
2003	2240	202.339	420.697	1130	111.894	242.603
2008	2566	268.633	567.470	772	113.487	258.287
2012	2870	336.447	706.019	960	126.592	273.877

Ülkemizi ziyaret eden turistlerin % 60’a yakını başta Almanya, Rusya, İngiltere gibi ülkeler olmak üzere ülkemize en fazla 3–5 saatlik uçuş mesafesinde olan Avrupa ülkelerindendir.
Asya ülkelerinden komşumuz İran % 6–4 arasında bir payla en üst sırada yer alırken, bunu %2–2,5luk bir oranla Suriye izlemektedir.
Tüm Afrika ülkelerinden ziyaretçilerimiz toplam ziyaretçilerimiz içerisinde % 1,5–2,2 arasında bir paya sahiptir.
Uzaklardan bizi en çok ziyaret eden ülkelerin başında ise ABD gelmektedir. Her yıl 700.000–800.000 ABD vatandaşı ülkemizi ziyaret etmektedir. Ziyaretçilerimizin milliyetlerine göre dağılımını gösteren aşağıdaki tabloda görüleceği üzere esas itibariyle gelişmiş büyük Avrupa ülkeleri, Rusya ile yakın komşularımız yurttaşları başlıca ziyaretçilerimizdir. Dünya’da daha ilgi ve beğeni kazanabileceğimiz pek çok ülke vardır.
Tablo.3
Ülkemize Gelen Turistlerin Milletlerine Göre Dağılımı

	Milliyet			Milliyet Pay (%)
	2010	2011	2012	2010	2011	2012
Almanya	4.385.213	4.826.315	5.028.745	15.32	15.34	15.82
Rusya	3.107.043	3.468.214	3.599.925	10.85	11.03	11.33
İngiltere	2.673.605	2.582.054	2.456.119	9.34	8.21	7.73
Hollanda	1.073.064	1.222.823	1.273.593	8.75	3.89	4.01
Fransa	928.376	1.140.459	1.032.565	3.24	3.63	3.25
İtalya	671.060	752.238	714.041	2.34	2.39	2.25
Toplam Avrupa	16.622.216	18.195.442	18.230.104	58.05	57.84	57.36
Toplam Asya	4.102.450	4.411.929	3.839.852	14.33	14.03	12.08
Toplam Afrika	377.300	445.487	713.399	1.32	1.42	2.29

2011 ve 2012 gerçekleşmelerine göre önemli turizm ülkelerinin turizm gelirleri aşağıda çıkarılmıştır.
Tablo.4
Ülkeler İtibariyle Turizm Gelirleri (Milyar ABD Doları)

Ülkeler	2011	2012
Almanya	38.8	38.1
Avusturya	19.9	18.9
Fransa	53.8	53.7
İngiltere	35.9	36.4
İspanya	59.9	55.9
İtalya	43.0	41.2
İsviçre	17.5	16.6
ABD	116.3	126.2
Avustralya	31.4	31.4
Hong Kong	27.7	32.1
Çin	48.5	50.1
Maca	38.5	43.1
Tayland	26.2	30.1

Görüleceği üzere, turizmde önemli bir yere geldik ancak, gelebileceğimiz daha farklı yerler olduğunu yukarıda tablo bize gösteriyor. Bir vakitler Yunanistan’la yarışırken şimdi zirvelere talibiz. Ancak, görüldüğü kadarıyla turizmimiz büyük ölçüde Antalya sahil şeridine hapsolmuş bir deniz-kum sunuşunun ötesine pek fazla geçemiyor. Daha, hala Ege’yi, İstanbul’u, Karadeniz’i, İç Anadolu’nun diğer kesimlerini gereğince öne çıkaramadığımız gibi, tarihimizi, kültürümüzü, kış turizmini, sağlık turizmini, gastronomimizi de gereğince pazarlayamıyoruz.
“Her şey dâhil” pazarlama sistemi ile gelen ziyaretçileri oteller hapsediyor ve daha çok alt gelir gruplarına hitap ediyoruz. Sonuç kişi başına elde ettiğimiz gelirde net bir şekilde görülebiliyor.

Yapacak daha çok işimiz var.