Dış ticaret tarihimizde, karar alıcılar, hep “hedef koyma” yaklaşımı içinde olmuşlardır. Bunda bir yanlış yoktur. “Hedef koymak”, bir yandan öz motivasyon, öte yandan ilgili kesimlerin yönlendirilmesi ve cesaretlendirilmesi bakımından önemlidir. “Motive etmek ve edilmek” sadece konumuz açısından değil, yaşamın tüm kesimleri ve kesitleri için olmazsa olmazdır. Ailenin çocuğunu, antrenörün sporcusunu, işverenin işçisini; tam tersine verimli çalışan işçinin işvereni motive etmeleri ne kadar doğru ise, ihracatçılarımızın da motive edilmeleri o kadar doğrudur.
Ancak, motivasyonun gerçekçi olması lazımdır. Meşhur fıkradadır, hatırlayalım: Boksör ringte rakibinden devamlı dayak yemektedir. Antrenörü, dayak yiyen boksörü raund aralarında “süpersin, iyi gidiyorsun” gibi motive edici laflar söylemektedir. Dayaktan gözleri moraran ve dudağı patlayan boksör altıncı raund bittiğinde, kendisine methiyeler dizmeye devam eden, hatta “adamın işini bitiriyorsun” diyen antrenörüne, dayanamaz ve “Hocam iyi de, beni kim dövüyor?” der.
Bu hikaye, insanları cesaretlendirme konusunda gerçekçi olmanın önemini çok net bir biçimde ortaya koymaktadır. Bundan 10 yıl kadar önce, ihracatçılarımızın “ihracat yemini” ile motive edilmeye çalışıldığı dönemde, hangi bilimsel veri veya araştırmaya dayandığı bilinmez, bir de “hemen hemen tüm illerimizin 1 milyar dolar ihracatı aşma hedefi” konulmuş idi. Bu hedef, aynı zamanda doğaldır ki motivasyon unsuru da taşımaktaydı. O tarihlerde (2007) 1 milyar doları aşan, başta İstanbul olmak üzere 10 ilimiz bulunmaktaydı. O tarihten bu yana ihracatımız Bugün ise (2014) 1 milyar doları aşan il sayımız 16 olmuştur. Merak gidermek için 2014 yılı itibariyle ilk beş ve son beş kentimizin ihracat değerlerini de verelim:
Yıl : 2014
Değer : 1.000 ABD $
Toplam : 157.610.158
Kaynak : TÜİK
İhracatın ilk beşi:
İstanbul 82.047.960 (% 52)
İzmir 9.615.988 (% 6)
Bursa 9.308.257 (% 6)
Kocaeli 8.897.257 (% 5,5)
Ankara 8.102.722 (% 5)
5 il toplamı 117.972.184 (% 75)
İhracatın son beşi:
Gümüşhane 208
Tunceli 328
Kars 411
Ardahan 1.208
Bayburt 1.249
Tablo nettir. İhracatımızın dörtte üçünü beş ilimiz karşılamaktadır. Hedefler konulurken önce bu görüntünün sağlıklı bir yapıya kavuşturulması esas olmalıdır. Bu noktada da, motivasyon girişimlerinin ihracat odaklı olması yerine, üretim odaklı olması gereği ve gerçeği ortaya çıkmaktadır. İhracat bağlantılı üretim deyince de akla ilk gelen, adına “dahilde işleme” denen sistemin, ihracatımızın % 60’larını domine etmesinin artık sonlandırılmasının son derece acil hale geldiğidir.
Merak eden izleyicilerimiz için son olarak da, ilk beş ve son beş ilimizdeki ihracatı gerçekleştiren firmalarımızın sayısını verelim:
Yıl : 2014
Türkiye : 63.586 ihracatçı firma
Kaynak : Ekonomi Bakanlığı
İhracatın ilk beş kentindeki ihracatçı sayısı:
İstanbul 32.501
İzmir 4.528
Bursa 3.995
Kocaeli 1.420
Ankara 4.283
5 il toplamı 46.727
İhracatın son beş kentindeki ihracatçı sayısı:
Gümüşhane 1
Tunceli 4
Kars 2
Ardahan 4
Bayburt 1
Yukarıda aktardıklarımız, 2012 yılında Hükümet-TİM (Türkiye İhracatçılar Meclisi) ortak çalışmasıyla hazırlanan “2023 Yılında 500 Milyar Dolar İhracat Stratejik Planı”nın 2012’den bu yana izlediği seyir ile kombine edip değerlendirildiğinde, karşımıza düşündürücü başka sonuçlar da, şüphesiz ki çıkacaktır.
