O. Ertuğrul ÖNEN
Yıllarca dış ticaret bürokrasisinde çalıştım. Emeklilik yaşamımda kurduğum vakıfla yine dış ticaretin içinde olmaya devam ediyorum.
Her yıl sonunda dış ticaret verilerinin nerden nereye geldiğini enine boyuna inceleyip ilgilenenlerin bilgi ve değerlendirmesine sunmayı bir gelenek haline getirdim.
Ne var ki, oluşturduğum bu gelenekten en çok da ben üzüntü duyar hale geldim.
Neden mi derseniz? Sürekli olumsuzlukları yazmak durumunda kalmak hangimize kıvanç ve mutluluk verir!
Her yıl ya bir önceki yılın tekrarını ya da “Gelen gideni aratır” yazıları yazmaktan inanın hiç mutlu değilim. En çok da Cumhuriyetimizin 100 yılı için konulan iddialı hedefler için çok umutlanmış ve geçen yıl konulan bu hedeflerin ancak yarısına ulaşabilmiş olmanın hayal kırıklığını sizlerle paylaşmıştım.
Bu yıl da size umut ve kıvanç aşılayacak verilerle karşınızda olamayacağım için üzgünüm.
Şimdi gelelim sayılara, bakalım onlar bize ne söyleyecek!
- İhracat ve İthalatın 5 yıl öncesine (2019) göre artış oranları
- 5 Yıllık toplam dış ticaret açığı
- İhracatın ithalatı karşılama oranın 5 yıllık ortalaması
İşte tablo bu! Şimdi bu sayılar bize ne söylüyor, onları dillendirelim.
-Titrek, istikrarsız bir dış ticaret yapımız var, iniyor, çıkıyor, hatta geriliyor. Bu kadar oynaklık sağlıklı bir ekonomik yapının sonucu olamaz.
-İhracatımız 5 yıllık inceleme dönemimizde %44 lük bir artış sağlamış.
Orada da istikrarsızlığın tüm unsurlarını görüyoruz.2021 2022 yıllarında yüksek oranlı artışlar yaşanırken, periyodun diğer iki yılında (2023,2024) ihracatımız deyim yerindeyse yerinde saymış, ihracatımız 5 yıllık dönemde sanki üç ayrı mevsimi yaşamış.
-İthalatımız farklı mı orada da üç aşağı beş yukarı durum aynı. İthalatın yükseliş eğilimi daha belirgin ve daha kararlı. İthalatımızın ihracattan daha yüksek olmasına rağmen 5 yıllık periyotta ithalat artışının %63 olarak hesaplanması ihracatın ithalatı karşılama oranının bu 5 yıllık periyotta düştüğünü göstermektedir ki, bu iyi haber değil.
-2020-2024 döneminde toplam 1.166,8 milyar$ ihracat yaparken 1.560,4 milyar dolarlık ithalat yaparak bu dönem için toplam 393.6. milyon dolar dış ticaret açığı vermişiz. Dış ödemeler dengesinin diğer gelir kalemleriyle tamamen kapatılamayan dış ticaret açığının önemli bölümü böylelikle dış ödemeler açığı haline gelmekte ve dış borç ve dolayısıyla faiz yükümüzü artırmaktadır.
İki yakamızı bir araya getirebilmek için bu durumu tersine çevirmeliyiz. Bizim 5 yılda (60 ay) yaptığımız ihracatı, Hollanda 14, Güney Kore 17, Belçika 19, Tayvan 25, Vietnam 32 ayda yapmaktadır. Bizde gelecekte bu ülkelerin durumuna gelebilirsek, işte o zaman yorumlarımızda mutlaka daha olumlu olacaktır.
-İnceleme dönemimizde ihracatın ithalatı karşılama oranı %69,8 ile %83 arasında değişik değerler göstermiş olup ,5 yılın genel ortalaması %74 olarak hesaplanmıştır.
Yukarda dış ticaretimizin durumuna genel hatlarıyla değindim. Durum parlak değil, Cumhuriyetimizin 100.yılı için öngördüğümüz 500 milyar dolarlık hedefin halen çok uzağındayız.
Sattığımızdan çok alarak dış borcumuza borç eklemeye devam ediyoruz. Nereye kadar! İhracatın, ithalatın ayrıntılarına girip, inanıyorum yine ilginç tespitler yapacağız ama ulaşacağımız sonuçların içimize ferahlık vereceğini beklemeyin.
Malzeme bu, ben de olanı yazıyorum kusura bakmayın.
