O. Ertuğrul ÖNEN
Geçen hafta 2022 yılındaki ihracat performansımızı değerlendirdim. Bu hafta ise ithalat tarafında neler olup bittiği ile karşınızda olacağım.
Siyasilerimiz ihracattaki artışları övünçle kamuoyuyla paylaşırken sıra ithalata gelince nedense anlaşılmaz bir mahcubiyet içine giriyorlar. Oysa ısrarla söylüyorum. İthalatımız bizim gibi bir ülke için kesinlikle fazla değildir. 17 milyon nüfusu olan Hollanda’nın yaptığı ithalatın yarısı kadar bile değil ithalatımız.
Mahcubiyet duymamız gereken ithalatımız değil ithalatımızı karşılayacak kadar ihracat yapamamamız olmalıdır.
Sanıyorum her yıl bu girişi ısrarla yapmaya devam edeceğim.
Bu girişten sonra bakalım 2022 yılı ithalatımızda ne tür gelişmeler yaşamışız?
Periyodun ilk iki yılında gerileyen ithalatımızın 2020 yılından itibaren bir artış trendine girmiş olduğu görülüyor. Son iki yılda ise artış trendinin hızlandığına tanık oluyoruz. Nedenlerine sonuç değerlendirmelerinde değinmeye çalışacağım.
Tablo geçen yıllara göre farklılık göstermiyor. Ağırlık yine yatırım malları ve sanayinin çarkını döndürecek hammadde ve ara mallarında. Geçen yıla göre yatırım ve tüketim malları ithalatının genel içindeki payında bir gerileme görülürken hammadde ve ara malları ithalatının oranı %80.4’e yükselmiştir. Bu durum sanayinin çarklarının hızlı döndüğü izlenimini vermektedir. Yatırım malları ithalatında bir önceki yıla göre artış %12.7, tüketim mallarında %22.2, hammadde ve ara malları ithalatında ise %39.1 gibi çok yüksek bir oranda gerçekleşmiştir.
İthalatımızda bir abartıdan, savurganlıktan söz edemeyiz. Sorun bu ithalatı karşılayacak dış ödeme imkânlarını sağlayamayan bir ekonomimiz olmasıdır.
Her yıl bu listeyi 20 kalemle sınırlarken bu defa 10 kalemle yetindim. Zira bu 10 kalem zaten toplam ithalatımızın %70’ine denk geliyor. (2022’de %72.9.) Bu 10 kalem geçen yılda ilk 10 kalem içinde yer alıyordu. Yani ilk 10 listesinde değişen hiç bir şey yok. Yalnız listenin ilk sırasında yer alan mineral yakıtlar ve mineral yağlar faslının %90.4, kıymetli ve yarı kıymetli metal taşlar ve kıymetli metaller ithalatımızın ise %231.5 oranında olağanüstü bir artış kaydetmesi dikkat çekicidir. Bu hususa sonuç değerlendirmemde özel olarak değineceğim. Bu 10 fasıldaki %89.5’lik artışın genel ithalatımızın %33.9 oranında artmasına yol açtığı açıktır.
Yukarıda yer alan ülke grupları ithalatımızın %90’ına yakınını gerçekleştirdiğimiz yerleri içermektedir. Avrupa Birliğinin İthalatımızdaki yeri her geçen yıl gerilemektedir. Buna karşın diğer Asya olarak nitelenen başta Çin, Japonya, G. Kore gibi Uzakdoğu ülkelerinin ülkemize yönelik ihracatlarında istikrarlı bir şekilde artış gözlemlenmektedir. Bu tempoyla devam ettiği takdirde çok kısa zamanda bu ülkeler grubunun Avrupa Birliği ülkelerinin önüne geçebileceği beklenebilir. Nitekim bu yıl diğer Asya ülkelerinden ithalatımız %28.5 artarken AB’den ithalat artışımızın %9.2 de kalması bu değerlendirmemizi teyit etmektedir.
Bu tabloda diğer dikkat çeken husus ise diğer Avrupa ülkelerinden ithalatımızın 2022 yılında %144.5 gibi olağanüstü bir artış göstermiş olmasıdır. Bir önceki yılın artışının %25 olması da bu yılın artışını ilgi çekici kılmaktadır.
Geçen yıl Belçika ve İspanya bu tabloda yer alırken bu yıl yerlerini İsviçre ve Birleşik Krallık almış. Bu 10 ülkenin 2022 yılı ithalatımızdaki payı %55.5’dir. Listede yer alan Rusya kaynaklı ithalatımızın %103.2, İsviçre kaynaklı ithalatımızın ise %401.9 oranında artış göstermesi ilginç ötesi şaşırtıcıdır. Bu iki ülkenin performansının etkilerini bir önceki tabloda diğer Avrupa ülkelerinden olan ithalatımızın %144.5 oranında artış kaydetmesinde de görebiliyoruz.
Bu hususa sonuç değerlendirmesinde söyleyeceklerimiz olacaktır.
Bu 10 ilin ithalatı 2022 yılı ithalatımızın %73.4’üne denk düşmektedir. İstanbul’un ithalatı Türkiye toplam ithalatının %49.1’i kadardır. Listede yer alan 3 Marmara Bölgesi ili (İstanbul, Kocaeli ve Bursa) Türkiye ithalatının %56.9’unu yapmaktadırlar. 2022 yılında 23 ilimiz 1 milyar doların üzerinde ithalat gerçekleştirmişlerdir. Buna karşın 8 ilimizin ithalatları on bin doların altındadır. Bu illerimiz ithalatla tanışmamışlar olabilir.
İthalatımızı da böylece ana kolonları itibariyle bilginize sunmuş bulunuyorum. Haftaya sonuç değerlendirmesinde buluşmak üzere hoşça kalın.
