O. Ertuğrul ÖNEN
Bu konuda ilk yazıyı yaklaşık 4 yıl önce kaleme almıştım. Uzun uzun markanın anlamından, öneminden söz edip, bizim gibi gelişmemiş toplumlarda markaya yatırım yapma, marka yaratma eğiliminin yetersizliğinden söz ederek dünya ve Türkiye marka değerlerine ilişkin bilgiler vermiş ve ülkemizin marka konusundaki olumsuz durumunu bir kez de sayılarla ortaya koymuştum. (İlgi duyanlar bu sayfada 20 Kasım 2017 tarihinde yayınlanan ilk yazıyı inceleyebilirler.)
Aradan 4 yıl geçti. İngiliz araştırma kuruluşu Brand Finance geçen günlerde 2022 yılının en değerli ilk 500 markasını açıkladı. Bizim için olumlu yönde bir değişiklik olmadığını üzüntüyle tespit ettik. İlk 500 değerli dünya markası içerisinde maalesef tek bir Türk markası yer almıyordu.
Önce ilk onda kimler var bir bakalım:
| SIRA | MARKA | ÜLKE | DEĞER (milyar $) |
| 1 | Apple | ABD | 355.080 |
| 2 | Amazon | ABD | 350.273 |
| 3 | ABD | 263.425 | |
| 4 | Microsoft | ABD | 184.245 |
| 5 | Wollmart | ABD | 111.918 |
| 6 | Samsung Group | G.KORE | 107.284 |
| 7 | ABD | 101.201 | |
| 8 | ICBC | ÇİN | 75.119 |
| 9 | Huwai | ÇİN | 71.233 |
| 10 | Verizon | ABD | 69.639 |
İlk 10 ABD ve Uzak Doğu hegemonyasında, tek bir Avrupa markası burada yer alamamış. Geçen yılın ilk dördü bu yılda yerlerini korumayı başarmışlar. Büyük başarıyı Çin teknoloji şirketi Huwai yakalamış, geçen yıl 15’ncilikten bu yıl 9’nculuğa atlamış.
Avrupa markaları 2 Alman ve 1 Birleşik Krallık markası ile 25’den listeye girebilirken, ilk 25 içerisinde 9 ABD, 11 Çin, 1 Japonya ve 1 G.Kore firmasının yer aldığını görmekteyiz.
İlk 100’e 25’lik dilimler halinde göz attığımızda aşağıdaki tablo ile karşılaşıyoruz.
İLK YÜZ DEĞERLİ DÜNYA MARKASI
İkinci yer alan marka sayısı
| ÜLKE | İlk 25 | İkinci 25 | Üçüncü 25 | Dördüncü 25 | İlk Yüz | % |
| ABD | 9 | 15 | 14 | 11 | 49 | 49 |
| ÇİN | 11 | 3 | 6 | 4 | 24 | 24 |
| ALMANYA | 2 | 4 | – | 2 | 8 | 8 |
| JAPONYA | 1 | 2 | 3 | 1 | 7 | 7 |
| G.KORE | 1 | – | 2 | 1 | 4 | 4 |
| B.KRALLIK | 1 | – | – | 2 | 3 | 3 |
| FRANSA | – | – | – | 1 | 1 | 1 |
| KANADA | – | – | – | 1 | 1 | 1 |
| İSVİÇRE | – | – | – | 1 | 1 | 1 |
| HİNDİSTAN | – | – | – | 1 | 1 | 1 |
| S.ARABİSTAN | – | – | – | 1 | 1 | 1 |
| TOPLAM | 25 | 25 | 25 | 25 | 100 | 100 |
İlk yüzde de mutlak bir ABD ve Uzakdoğu üstünlüğü görülüyor. ABD ilk 100’e 49 marka sokarken, Uzakdoğu (Çin, G.Kore, Japonya) 34 marka sokmayı başarıyor. Kadim medeniyetler ve endüstri ülkelerinin yer aldığı Avrupa’dan ilk 100’e girebilen marka sayısı sadece 13’dür. Bu da büyük ölçüde listeye 8 marka sokma başarısını gösteren Almanya sayesindedir.
ABD’nin ilk 500’de de ağırlığı değişmemektedir. İlk 500’ün değer olarak %49’u ABD markalarıdır. Bu markaların toplam değeri 3.9 trilyon ABD dolarıdır. İlk 500’ün %19’u ise Çin markalardır ve bu markaların toplam değeri 1.6 trilyon ABD dolarıdır.
İlk 500 değerli markaların %47’si teknoloji markalarıdır. Bunların değerleri toplamı 998.9 milyar ABD dolarıdır. İkinci sırada yer alan parekende sektörüne ait markaların toplam değeri ise 934.9 milyar ABD dolarıdır. 881.5 milyar dolarla bankacılık 3’ncü, 654.2 milyar dolarla medya 4’ncü ve toplam 522.2 milyar dolarla otomotiv 5’nci sırada yer almaktadırlar.
İLK 500 DE
| ABD | 199 |
| ÇİN | 77 |
| JAPONYA | 31 |
| FRANSA | 28 |
| ALMANYA | 25 |
| B.KRALLIK | 23 |
Marka ile temsil edilmektedirler.
Avrupa’nın en değerli iki markası at başı bir yarış içinde olan iki Alman firması Mercedes Benz (60.7 milyar $) ve Deutsche Telekom (60.1 milyar $) dır.
Dünya markalarının değerlerine göz attık. “Zenginin parası züğürtün çenesini yorar” diye bir söz vardır. Bizde artık zenginleri konuşmayı bırakarak biraz da kendimize bakalım manzara nasıl görelim.
2021 TÜRKİYE MARKALARI İLK 10 SIRALAMASI
| SIRA | MARKA | DEĞER (milyar ABD $) |
| 1 | THY | 1.605 |
| 2 | Arçelik | 1.585 |
| 3 | T.İş Bankası | 1.193 |
| 4 | Garanti BBVA | 1.190 |
| 5 | Turkcell | 1.061 |
| 6 | Ziraat Bankası | 952 |
| 7 | Akbank | 917 |
| 8 | Yapı Kredi | 836 |
| 9 | Türk Telekom | 789 |
| 10 | Ford Otosan | 787 |
| TOPLAM | 8.134 | |
İşte en değerli 10 markamızın tamamı, toplamı bu.
İlk 500’ün sonunda yer alan Bristol Meyers Squibb firmasının değerinin 4.6 milyar dolar olduğunu söylersek bulunduğumuz noktayı sanıyorum anlamamız kolaylaşır. Bir iki örnek sanıyorum durum değerlendirmesi yapmamızı daha da kolaylaştıracaktır.
Hepimizin tanıdığı bir rezervasyon platformu olan Booking.com’un marka değerinin 8.7 milyar, keza bir araç kiralama markası olan Enterprise’nin ise 7.1 olduğunu, bu iki yeni yetme markanın değerinin bile bizim ilk 10’umuz üzerinde bulunduğunu görmek gerçekten üzüntü vericidir.
Nerede hata yaptık? Bu soruya birçok yazımızda cevap verdik ama kısa başlıklarla yine de değineyim;
- İstikrarsız, ne yaptığını bilmeyen, savruk yönetimler,
- Çağın gereklerine uygun olmayan bir eğitim sistemi,
- Bencil, vizyonsuz bir girişimci sınıfı,
- Sanayiden kopuk başka bir dünyada yaşayan, niçin eğitim verdiğinden habersiz yüksek okul ve üniversiteler.
Ayrıntıya girersem daha çok şeyler ekleyebilirim. İşte Cumhuriyetimiz 100. yılına yaklaşırken geldiğimiz nokta, ortaya koyduğumuz başarı bundan ibaret.
Enseyi karartmayalım, bir gün bizde başaracağız.
