Dünya ticaretine ilişkin veriler, CIA’in de içinde olduğu çeşitli kurumlar tarafından yayımlamaktadır. Vakfımız, değerlendirmelerini ve analizlerini bu kurumlardan Dünya Ticaret Örgütü’nün (WTO-World Trade Organisation) verilerini esas alarak yapmakta, bunun yanında Dış Ticaret Uzmanlığı Eğitimi Sertifika Programları’nda da aynı verileri kullanmaktadır.
DTÖ’nün dünya ticaretine ilişkin istatistiklerine baktığımızda “toplam ihracat” başlığı altında şöyle bir tablo ile karşılaşılmaktadır (Milyon $):
1980 1.072
1985 1.893
1990 3.438
1995 5.175
2000 6.364
2005 10.400
2006 12.100
2007 13.950
2008 16.070
2009 12.490
2010 15.237
2011 18.291
2012 18.323
2013 18.784
2014 18.935
2015 16.482
2016 15.955
1980 yılını baz aldığımızda, dünya ticaret hacminin yaklaşık on altı misli bir artış gösterdiği anlaşılmaktadır. Geriye doğru orta vadeli bir değerlendirmede, genel rakamlar itibariyle bu söylenebilir. Ancak, dünya ticaretinin 2008’den bu yana, diğer bir deyişle geriye doğru kısa vadeli bir değerlendirmesini yaptığımızda, 2008 yılındaki Lehman Brothers krizinin, bir önceki yıla oranla 3,5 trilyon dolarlık bir gedik açtığı görülecektir. Bu rakam, son yıllar ihracatımızı ortalama 145 milyar dolar olarak alırsak, Türkiye’nin 25 yıllık ihracatına denk gelen bir düzeydedir.
Takip eden yıllarda dünya mal ticareti giderek toparlanmış ve 2014 yılında tarihin en yüksek seviyesi olan 19 trilyon dolara ulaşmıştır. Ancak global talepteki azalma, 2015 ve 2016 yıllarında yine sert bir düşüşe neden olmuş ve bu defa iki yıl içinde 3 trilyon dolarlık bir düşme yaşanmıştır. Son on yıldaki ekonomik ve siyasi krizlerin yaşanmamış olması halinde, yani ihtilafların değil de huzurun hüküm sürdüğü bir dünyada, düz bir hesaplamayla 2016 yılında 25 trilyon dolarlık bir dünya ticaretinin gerçekleşmiş olacağını söylemek yanlış olmayacaktır. Bundan ülkemiz de nemalanmış ve dünya ticaretinden % 1’e yakın pay alan ihracatımız bugün olduğu gibi 150 milyar dolarlar civarında değil 250 milyar dolarlar civarında gerçekleşmiş olacaktı.
Biraz da teknik bilgi verelim.
Dünya ticaretine ilişkin istatistikler, doğal olarak iki alt başlıkta yayımlanmaktadır:
1. İhracat
2. İthalat
Bu iki rakamın aynı olması beklenirken, ithalat rakamı ihracat rakamından fazla çıkmaktadır. Örneğin, 2016 yılında dünya ihracatı rakamı, yukarıdaki tabloda da yer aldığı üzere 15,955 trilyon dolar iken, DTÖ aynı yıl için dünya ithalat rakamını 270 milyar dolar daha yüksek, 16,225 trilyon dolar olarak açıklamıştır. Bunun sebebi, Dünya Gümrük Örgütü kararları uyarınca dünya genelinde ihracat istatistiklerin FOB, ithalat istatistiklerinin CIF değerler üzerinden tutulmasıdır. Başka bir ifadeyle aradaki 270 milyar dolarlık fark, 2016 yılında dünyada navlun ve sigortaya ödenen toplam bedel olarak (kabaca) değerlendirilebilir.
